Kwercetyna jest związkiem należącym do flawonoidów, który wykazuje szerokie spektrum właściwości prozdrowotnych. Jest ona silnym przeciwutleniaczem, który wychwytuje i wymiata wolne rodniki tlenowe oraz ich reaktywne formy. Kwercetyna jest coraz częściej stosowana w postaci suplementów diety, gdyż działa wielokierunkowo na organizm człowieka. Poznajmy najważniejsze właściwości kwercetyny.

Kwercetyna – co to jest?

Kwercetyna jest biologicznie aktywnym składnikiem żywności, który zaliczany jest do grupy flawonoidów (polifenoli), czyli antyoksydantów. Jej nazwa wzięła się od łacińskiego słowa „quercetum”, które oznacza las dębowy. Kwercetyna jest stosunkowo odporna na działanie wysokich temperatur. Szacuje się, iż jej straty podczas obróbki cieplnej oscylują wokół 20%. Kwercetyna przybiera postać proszku o żółtym zabarwieniu, który słabo rozpuszcza się w wodzie.

Kwercetyna – gdzie występuje?

Kwercetyna występuje tylko i wyłącznie w żywności pochodzenia roślinnego, a już zwłaszcza świeżych owocach oraz warzywach. Dobrym źródłem pokarmowym kwercetyny są jabłka, kapary, borówki amerykańskie, czarne jagody, wiśnie, czerwone winogrona, żurawina, liczi, owoce cytrusowe, morwa biała, morwa indyjska, brokuły, cebula, szpinak, jarmuż, papryka, rzodkiewka, szparagi, warzywa kapustne, kolendra, kurkuma, gorzkie kakao, czerwone wino oraz zielona i czarna herbata. Najwięcej kwercetyny znajduje się w zewnętrznych warstwach warzyw i owoców. Dlatego warto spożywać całe warzywa i owoce, gdyż dostarczamy wówczas wyraźnie więcej kwercetyny, aniżeli w przypadku obierania ich ze skóry lub wyciskania z nich soków.

Właściwości kwercetyny

Właściwości kwercetyny są już od kilku dekad przedmiotem badań naukowców. Kwercetyna jest związkiem, który ma dobrze udokumentowane właściwości prozdrowotne. Dotychczas przeprowadzone badania pokazały, że kwercetyna posiada właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, przeciwzakrzepowe, przeciwnadciśnieniowe, przeciwnowotworowe, przeciwproliferacyjne, przeciwalergiczne, przeciwcukrzycowe, a także immunomodulujące. Silne właściwości antyoksydacyjne i antyrodnikowe kwercetyny sprawiają, że może ona zmniejszać ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych o podłożu stresu oksydacyjnego.

Kwercetyna – na co pomaga?

Właściwości kwercetyny znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, spożywczym i farmaceutycznym. Kwercetyna pomaga w walce z nadciśnieniem tętniczym. W badaniach klinicznych wykazano, że stosowanie kwercetyny w dawce co najmniej 500 mg na dzień przyczynia się do znacznego obniżenia zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi. Kwercetyna obniża skurczowe ciśnienie tętnicze krwi średnio o 3,04 mmHg, zaś rozkurczowe ciśnienie krwi o 2,63 mmHg. Suplementacja kwercetyny może pomagać obniżyć ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, gdyż wywiera ona również korzystny wpływ na lipidogram. Kwercetyna przyczynia się do znacznego obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i lipoprotein o małej gęstości LDL (tzw. „złego” cholesterolu) we krwi u pacjentów ze stwierdzonym zespołem metabolicznym i pokrewnymi zaburzeniami zdrowotnymi. Poza tym kwercetyna przyjmowana przez okres co najmniej 8 tygodni w dawce minimum 500 mg na dobę przyczynia się do wyraźnego zmniejszenia stężenia glukozy i insuliny we krwi na czczo u osób wieku powyżej 45 lat, u których zdiagnozowano zespół  metaboliczny. Sugeruje się również, że kwercetyna może obniżać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, takie jak choćby rak żołądka, rak jelita grubego, rak jajnika oraz rak płuc.

Darmowe treści publikowane na blogu są dla Ciebie przydatne? Jeśli tak, postaw mi wirtualną kawę. Dziękuję, pozwoli mi to publikować więcej wartościowych i bezpłatnych artykułów.

Czy kwercetyna pomaga na alergię?

Dobrze znane są właściwości kwercetyny, zwłaszcza przeciwutleniające i przeciwzapalne. Przeprowadzone badania naukowe pokazują, że kwercetyna może pozytywnie wpływać na regulację funkcjonowania układu odpornościowego. Wykazano, że osoby, które regularnie spożywają duże ilości kwercetyny mniej chorują na astmę oraz rzadziej stwierdza się u nich  nadreaktywność oskrzeli. Wyniki badań in vitro dowiodły, że kwercetyna hamuje wydzielanie histaminy oraz tłumi wytwarzanie swoistych przeciwciał IgE, dzięki czemu może pomagać na alergię i łagodzić jej objawy. Badania na zwierzęcych modelach doświadczalnych zdają się potwierdzać tę tezę, gdyż osobniki z alergicznym nieżytem nosa, które otrzymywały  kwercetynę doświadczały łagodniejszych objawów. Niewątpliwie potrzebne są dalsze badania, aby móc odpowiedzieć na pytanie, czy kwercetyna pomaga na alergię u ludzi. Wedle aktualnego stanu wiedzy, kwercetyna może łagodzić objawy alergii, choć dowody są niskiej jakości.

Kwercetyna a stany zapalne

Przeciwzapalne właściwości kwercetyny zostały dobrze udowodnione. Przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że kwercetyna przyjmowana w dawce powyżej 500 mg na dobę prowadzi do znaczącego obniżenia stężenia białka C-reaktywnego (CRP) we krwi, szczególnie u pacjentów z wyjściowym, normatywnym poziomem CRP we krwi wynoszącym do 3 mg/l. Dowiedziono również, że kwercetyna wyraźnie zmniejsza stężenie CRP i interleukiny-6 (IL-6) w surowicy krwi u pacjentów z zespołem metabolicznym i pokrewnymi zaburzeniami zdrowotnymi. Oznacza to, że kwercetyna łagodzi stany zapalne w organizmie człowieka i może działać prewencyjnie względem przewlekłych chorób niezakaźnych, takich jak nowotwory, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy miażdżyca naczyń krwionośnych. Kwercetyna w dawce 1000 mg na dobę może także zmniejszać stan zapalny w organizmie, który jest wywołany regularnym wykonywaniem ćwiczeń o wysokiej intensywności. Suplementacja kwercetyny może zatem łagodzić stan zapalny i opóźnioną bolesność mięśni szkieletowych, dzięki czemu dochodzi do przyspieszenia regeneracji powysiłkowej organizmu u sportowców wyczynowych i amatorów.

Kwercetyna – dawkowanie

Szacuje się, że osoby spożywające każdego dnia duże ilości świeżych, różnokolorowych warzyw i owoców (łącznie minimum 500 g) mogą dostarczać nawet blisko 250 mg kwercetyny dziennie. Jednakże większość populacji raczej nie dostarcza wraz z pożywieniem więcej niż 50 mg kwercetyny na dobę. Wyniki badań naukowych wskazują, że kwercetyna stosowana w dawce 500-1000 mg na dzień może działać prozdrowotnie. Stąd też wielu producentów suplementów diety zaleca przyjmować kwercetynę w dawce 500–1000 mg na dzień, aby uzyskać pożądany efekt zdrowotny. Dostarczenie tak dużych ilości kwercetyny jest praktycznie niemożliwe do osiągnięcia wraz z dietą, dlatego w określonych sytuacjach można zastosować odpowiedni suplement diety. Z kodem MDLABONE20 można zakupić preparat  N°1 Quercetin PLUS (kwercetyna, ekstrakt z korzenia kurkumy i ekstrakt z owocu czarnego pieprzu) z rabatem wynoszącym 20%.

Czy kwercetyna jest bezpieczna?

Kwercetyna jest składnikiem pokarmowym, który jest uważany za bezpieczny dla zdrowia człowieka. Wedle aktualnego stanu wiedzy, kwercetyna przyjmowana nawet w wysokich dawkach rzędu 1000-1500 mg na dobę przez okres ponad trzech miesięcy nie powoduje wystąpienia żadnych negatywnych skutków ubocznych.

Kwercetyna – przeciwwskazania

Istnieją pewne przesłanki pozwalające sądzić, że kwercetyna stosowana w wysokich dawkach może pogarszać funkcjonowanie nerek. Nefrotoksyczne działanie wysokich dawek kwercetyny, czyli uszkadzające nerki zostało zaobserwowane jedynie w niektórych badaniach na zwierzęcych modelach doświadczalnych. Przeprowadzone badania z udziałem ludzi nie potwierdziły jednak niekorzystnego wpływu spożycia kwercetyny na funkcjonowanie nerek. Wydaje się zatem, że kwercetyna w wysokich dawkach może działać szkodliwie na nerki, lecz jeśli już, to głównie u pacjentów ze stwierdzoną przewlekłą chorobą nerek. Dlatego kwercetyna w formie suplementów diety jest zwykle przeciwwskazana u pacjentów cierpiących na przewlekłą chorobę nerek.

Kwercetyna – z czym nie łączyć?

Kwercetyna może zwiększać biodostępność niektórych leków, co najprawdopodobniej wynika z tego, iż hamuje ona aktywność izoenzymu CYP4A4, który jest odpowiedzialny za metabolizm wielu leków. Literatura fachowa donosi, iż kwercetyna może wpływać na metabolizm i działanie cyklosporyny (silnego leku o działaniu immunosupresyjnym), feksofenadyny (leku o działaniu przeciwhistaminowym), prawastatyny (leku zmniejszającego stężenie cholesterolu we krwi) oraz werapamilu (leku przeciwnadciśnieniowego i przeciwarytmicznego). Kwercetyny w postaci suplementów diety nie należy zatem łączyć z wymienionymi substancjami, gdyż może ona prowadzić do niepotrzebnego i niekontrolowanego wydłużenia działania tych leków. Oprócz tego kwercetyna, podobnie jak inne flawonoidy wykazuje działanie przeciwzakrzepowe i hamujące agregację płytek krwi. Stąd też kwercetyny w formie suplementów diety nie powinno się łączyć z lekami przeciwzakrzepowymi, gdyż może niepotrzebnie zwiększać ryzyko wystąpienia krwawienia.

Jeśli potrzebujesz konsultacji dietetycznej, pamiętaj o tym, że mój kalendarz jest dla Ciebie otwarty. Sprawdź najbliższe wolne terminy i skorzystaj z fachowej pomocy.

Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowadzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy ©2024. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

Źródło fotografii: pixabay.com.

Bibliografia

1. Serban M.C., Sahebkar A., Zanchetti A., et al.: Effects of Quercetin on Blood Pressure: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Am Heart Assoc. 2016 Jul 12;5(7). pii: e002713.
2. Tamtaji O.R., Milajerdi A., Dadgostar E., et al.: The effects of quercetin supplementation on blood pressures and endothelial function among patients with metabolic syndrome and related disorders: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Curr Pharm Des. 2019 May 12.
3. Mohammadi-Sartang M., Mazloom Z., Sherafatmanesh S., et al.: Effects of supplementation with quercetin on plasma C-reactive protein concentrations: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Eur J Clin Nutr. 2017 Sep;71(9):1033-1039.
4. Tabrizi R., Tamtaji O.R., Mirhosseini N., et al.: The effects of quercetin supplementation on lipid profiles and inflammatory markers among patients with metabolic syndrome and related disorders: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019 Apr 24:1-14.
5. Ou Q., Zheng Z., Zhao Y., et al.: Impact of quercetin on systemic levels of inflammation: a meta-analysis of randomised controlled human trials. Int J Food Sci Nutr. 2019 Jun 18:1-12.
6. Sahebkar A.: Effects of quercetin supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017 Mar 4;57(4):666-676.
7. Tabrizi R., Tamtaji O.R., Mirhosseini N., et al.: The effects of quercetin supplementation on lipid profiles and inflammatory markers among patients with metabolic syndrome and related disorders: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019 Apr 24:1-14.
8. Ruiz-León A.M., Lapuente M., Estruch R., et al.: Clinical Advances in Immunonutrition and Atherosclerosis: A Review. Front Immunol. 2019 Apr 24;10:837.
9. Menezes R., Rodriguez-Mateos A., Kaltsatou A., et al.: Impact of Flavonols on Cardiometabolic Biomarkers:  A Meta-Analysis of Randomized Controlled Human  Trials to Explore the Role of Inter-Individual  Variability. Nutrients. 2017 Feb 9;9(2). pii: E117.
10. Huang H., Liao D., Dong Y., et al.: Clinical effectiveness of quercetin supplementation in the management of weight loss: a pooled analysis of randomized controlled trials. Diabetes Metab Syndr Obes. 2019 Apr 24;12:553-563.
11. Ostadmohammadi V., Milajerdi A., Ayati E., et al.: Effects of quercetin supplementation on glycemic control among patients with metabolic syndrome and related disorders: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytother Res. 2019 May;33(5):1330-1340.
12. Mirza M.A., Mahmood S., Hilles A.R., et al.: Quercetin as a Therapeutic Product: Evaluation of Its Pharmacological Action and Clinical Applications-A Review. Pharmaceuticals (Basel). 2023 Nov 20;16(11):1631.