Hemoroidy należą do grupy najlepiej opisywanych chorób w historii medycyny, gdyż nękają ludzkość już od czasów starożytnych. Choroba hemoroidalna jest dzisiaj najczęściej diagnozowanym schorzeniem proktologicznym wśród osób dorosłych. Cierpi na nią od 13 do nawet 52% dorosłych na całym świecie. Prawidłowo skomponowana dieta na hemoroidy i zaparcia odgrywa kluczową rolę w profilaktyce i wpomaganiu leczenia choroby hemoroidalnej. Sprawdźmy, jaka dieta przy hemoroidach będzie odpowiednia.
Czym są hemoroidy?
Guzki krwawnicze, inaczej nazywane hemoroidami to skupiska tkanki naczyniowej, mięśni gładkich i tkanki łącznej, które leżą wzdłuż kanału odbytu w trzech kolumnach – lewej bocznej, prawej przedniej i prawej tylnej. Niemniej jednak termin hemoroidy jest często używany w celu scharakteryzowania patologicznego procesu objawowej choroby hemoroidalnej, choć w rzeczywistości są to prawidłowe struktury anatomiczne występujące w kanale odbytu. Warto podkreślić, że chorobę hemoroidalną stwierdza się dopiero w sytuacji, gdy dochodzi do rozwoju procesu zapalnego guzków krwawniczych lub ich ześlizgnięcia się do dołu, co objawia się najczęściej krwawieniem, bólem oraz świądem w okolicy odbytu. Szacuje się, że ten wstydliwy problem może dotykać nawet połowę dorosłych na całym świecie, a szczyt zachorowań odnotowuje się pomiędzy 45. a 65. rokiem życia. Oznacza to, że hemoroidy stanowią poważny problem medyczny i socjoekonomiczny, ponieważ dotyczą milionów ludzi na całym globie ziemskim.
Podoba Ci się mój blog? Bądź na biężaco z fachową wiedzą - polub mój profil
Co powoduje hemoroidy?
Jakie są przyczyny hemoroidów? Choroba hemoroidalna jest wynikiem współwystępowania kilku czynników związanych z dietą, stylem życia, wykonywanym zawodem, wysiłkiem fizycznym oraz ciążą i porodem, jak również czynników anatomicznych związanych z wiekiem, kiedy dochodzi do rozluźnienia więzadeł Parksa i wysuwania się guzków krwawniczych poza kanał odbytu. Oto najważniejsze czynniki, które mogą powodować pojawienie się hemoroidów:
- Starszy wiek,
- Przewlekłe zaparcia,
- Ciąża i poród,
- Połóg (okres okołoporodowy),
- Nadmierne parcie na stolec,
- Zaleganie kału w odbytnicy,
- Częste biegunki,
- Długotrwałe przyjmowanie środków przeczyszczających,
- Nieprawidłowe nawyki żywieniowe (zwłaszcza niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego oraz wody),
- Siedzący tryb życia,
- Intensywne uprawianie niektórych form aktywności ruchowej (w szczególności treningu siłowego),
- Nadmierny wysiłek fizyczny, który jest związany ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów z podłoża, dźwiganie ciężarów).
Należy jednak wspomnieć o tym, że wyniki badania przeprowadzonego w 2015 roku z udziałem ponad 2800 osób wykazały, że dieta ubogobłonnikowa, przedłużający się wysiłek podczas próby wypróżnienia oraz zaparcia rzeczywiście wiązały się ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się hemoroidów. Podczas gdy biegunka oraz ciąża nie były związane z wystąpieniem tego wstydliwego problemu, a siedzący tryb życia o dziwo wiązał się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju hemoroidów o 20%. Nie odnotowano również, aby nadwaga i otyłość były istotnie powiązane z obecnością hemoroidów. Nie stwierdzono również korelacji między nasileniem objawów a stopniem zaawansowania hemoroidów.
Artykuły publikowane na blogu są dla Ciebie pomocne? Doceń moją pracę i zaangażowanie, postaw mi wirtualną kawę.
Jakie są najczęstsze objawy hemoroidów - żylaków odbytu?
- Krwawienia z odbytu (zazwyczaj w trakcie lub tuż po wypróżnieniu),
- Świąd, pieczenie lub podrażnienie w okolicy odbytu,
- Wypadanie guzków krwawniczych poza odbyt,
- Ból lub dyskomfort w okolicy odbytu.
Hemoroidy objawiają się głównie krwawieniem z odbytu, wypadaniem guzków poza odbyt oraz świądem i pieczeniem okolicy odbytu. Ból okolicy odbytu nie jest typowym objawem hemoroidów, aczkolwiek często występuje w sytuacji, gdy dochodzi od powstania zakrzepu w uwięźniętym guzku krwawniczym lub zakrzepu brzeżnego. Ponadto szacuje się, iż około 40% pacjentów mających hemoroidy nie zgłasza żadnych objawów.
Jakie są stopnie zaawansowania hemoroidów?
Wyróżnia się 4 stopnie zaawansowania choroby hemoroidalnej:
- I stopień: Guzki krwawnicze nie są widoczne na zewnątrz odbytu i nie wypadają podczas wypróżniania. Mogą pojawiać się niewielkie krwawienia (np. zauważalne na papierze toaletowym po oddaniu stolca).
- II stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt w trakcie wypróżniania, lecz samoistnie się cofają. Krwawienia z okolic odbytu pojawiają się znacznie częściej.
- III stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt i nie cofają się samoistnie, dlatego chory musi za każdym razem je ręcznie odprowadzać do kanału odbytu. Pojawiają się regularne krwawienia z okolic odbytu.
- IV stopień: Guzki krwawnicze znajdują się stale poza kanałem odbytu i nie ma możliwości ich ręcznego odprowadzenia. Obfite krwawienia z okolic odbytu występują bardzo często.
Jak leczyć hemoroidy 1 i 2 stopnia?
Leczenie hemoroidów zależy od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania choroby oraz wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Jeśli hemoroidy nie są zaawansowane, stosuje się najczęściej leczenie zachowawcze, które obejmuje dietę wysokobłonnikową (bogatoresztkową), modyfikację stylu życia (w tym unikanie używek) oraz leczenie farmakologiczne. Najczęściej przepisywane leki w przypadku stwierdzenia hemoroidów 1 lub 2 stopnia obejmują preparaty z hesperydyną, diosminą lub wyciągiem z ruszczyka kolczastego, które zwiększają napięcie ścian naczyń żylnych oraz zmniejszają ich przepuszczalność. Oprócz tego pomocne mogą być maści i czopki o działaniu przeciwzapalnym oraz miejscowo ochronnym zawierające tlenek cynku, kwas hialuronowy lub hydrokortyzon. Głównym celem leczenia hemoroidów jest poprawa komfortu życia pacjenta.
Potrzebujesz konsultacji dietetycznej z doświadczonym dietetykiem klinicznym, aby ustalić optymalną dietę i suplementację dla siebie w celu poprawy stanu zdrowia i samopoczucia? Sprawdź najbliższe wolne terminy i skorzystaj z fachowej pomocy.
Mateusz Durbas - ZnanyLekarz.plProfilaktyka i leczenie hemoroidów
W profilaktyce i wspomaganiu leczenia hemoroidów bardzo ważna jest odpowiednio skomponowana dieta bogata w błonnik pokarmowy (tj. warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, pestki) oraz unikanie produktów sprzyjających zaparciom (np. mocnej herbaty, słodyczy, czekolad i batonów czekoladowych). Zaleca się również regularne wykonywanie aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności oraz unikanie zajęć prowadzących do zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej (np. częstego dźwigania ciężarów i przenoszenia ciężkich przedmiotów). Wszystkim osobom, które prowadzą siedzący tryb życia (np. pracownikom biurowym) zaleca się przerywanie siedzenia co 30-60 minut kilkuminutowymi ćwiczeniami lub spacerem.
Zapoznaj się również z treścią mojego e-booka na temat żywienia i suplementacji w sporcie
Co robić, żeby nie mieć hemoroidów?
- Zwiększ spożycie błonnika pokarmowego w diecie (jedz codziennie minimum 400 g surowych warzyw i owoców o różnych kolorach),
- Wypijaj każdego dnia co najmniej 2 litry niegazowanych i niedosładzanych napojów (zwłaszcza wody),
- Wyraźnie ogranicz konsumpcję alkoholu i innych używek (mocnej kawy i herbaty),
- Włącz regularne ćwiczenia o lekkiej i umiarkowanej intensywności, które nie powodują wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (m.in.: spacery, joga, nordic walking, trening na orbitreku, taniec, tai-chi, jogging, pływanie, gimnastyka),
- Utrzymuj prawidłową higienę okolic odbytu,
- Powstrzymuj się od silnego parcia na stolec i jednoczesnego czytania w toalecie,
- Unikaj stosowania leków powodujących zaparcia lub biegunki.
Zobacz ofertę dobrze zbilansowanych jadłospisów o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego
Dieta na hemoroidy i zaparcia - najważniejsze zalecenia
- Regularnie spożywaj 4–5 posiłków w ciągu dnia, najlepiej w odstępach 3–4 godzinnych,
- Każdego dnia spożywaj różnokolorowe warzywa (świeże, gotowane, kiszone) w ilości co najmniej 400 g,
- Codziennie włączaj do diety przynajmniej 250 g świeżych, wielobarwnych owoców (zwłaszcza jagodowych),
- Wybieraj gruboziarniste produkty zbożowe, takie jak m.in.: pieczywo żytnie na naturalnym zakwasie, chleb graham, pumpernikiel, kasza gryczana, kasza jęczmienna pęczak, kasza bulgur, kasza owsiana, płatki owsiane górskie, płatki pszenne pełnoziarniste, płatki żytnie, makaron razowy, ryż brązowy, czerwony lub dziki,
- Regularne wprowadzaj do diety mleczne napoje fermentowane w postaci naturalnego jogurtu, kefiru, maślanki lub mleka acidofilnego (bez dodatku cukru),
- Codzienne spożywaj w umiarkowanych ilościach (30-60 g) niesolone i niesłodzone orzechy, migdały, nasiona i pestki (m.in.: orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, arachidowe, brazylijskie, pekan, świeżo mielone siemię lniane, nasiona chia, słonecznika, sezamu, pestki dyni),
- Dodawaj do dań obiadowych, sałatek i surówek dobrej jakości oleje roślinne, w szczególności oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz olej rzepakowy tłoczony na zimno,
- Wypijaj przynajmniej 2 litry niegazowanych i niesłodzonych płynów w ciągu dnia (głównie wody),
- Ogranicz podaż słodyczy, wyrobów cukierniczych, słonych przekąsek, żywności typu fast food oraz słodzonych napojów gazowanych,
- Wyraźne zmniejsz spożycie soków i nektarów owocowych,
- Unikaj częstego spożywania ostrych przypraw,
- Zrezygnuj ze smażonych potraw na rzecz gotowanych w wodzie, na parze lub pieczonych w pergaminie,
- Uważnie spożywaj wszystkie posiłki w spokojnej atmosferze, bez zbędnego pośpiechu i jednoczesnego korzystania z telefonu komórkowego.
Dowiedz się, czy kiwi jest dobre na hemoroidy i zaparcia
Dieta na hemoroidy i zaparcia - podsumowanie
- Hemoroidy są ważnym problemem zdrowotnym ze względu na powszechność występowania w dzisiejszych czasach oraz negatywny wpływ na jakość życia chorych.
- Modyfikacja diety i dotychczasowego stylu życia jest kluczowym elementem profilaktyki oraz leczenia pacjentów mających hemoroidy o dowolnym stopniu zaawansowania.
- Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że wysokie spożycie błonnika pokarmowego w diecie pacjentów cierpących na hemoroidy przyczynia się do zmniejszenia objawów schorzenia o około 50% oraz może również skutecznie chronić przed nawrotem choroby hemoroidalnej.
Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowadzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.
UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy ©2024. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).
Źródło fotografii: pixabay.com
Piśmiennictwo:
- Alonso-Coello P., Mills E., Heels-Ansdell D., et al.: Fiber for the treatment of hemorrhoids complications: a systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2006 Jan;101(1):181-8.
- Kołodziejczak M.: Zachowawcze leczenie choroby hemoroidalnej. Medycyna Rodzinna 1/2011:7-11.
- Peery A.F., Sandler R.S., Galanko J.A., et al.: Risk Factors for Hemorrhoids on Screening Colonoscopy. PLoS One. 2015 Sep 25;10(9):e0139100.
- Sun Z., Migaly J.: Review of Hemorrhoid Disease: Presentation and Management. Clin Colon Rectal Surg. 2016 Mar;29(1):22-9.
- Garg P., Singh P.: Adequate dietary fiber supplement and TONE can help avoid surgery in most patients with advanced hemorrhoids. Minerva Gastroenterol Dietol. 2017 Jun;63(2):92-96.
- Ng K.S., Holzgang M., Young C.: Still a Case of “No Pain, No Gain”? An Updated and Critical Review of the Pathogenesis, Diagnosis, and Management Options for Hemorrhoids in 2020. Ann Coloproctol. 2020 Jun; 36(3): 133–147.
- Sobrado C.W., de Almeida Obregon C., Sobrado L.F., et al.: The novel BPRST classification for hemorrhoidal disease: A cohort study and an algorithm for treatment. Ann Med Surg (Lond). 2021 Jan; 61: 97–100.