Jak się okazuje, hemoroidy należą do grupy najlepiej opisywanych chorób w historii medycyny, gdyż nękają ludzkość już od czasów starożytnych. Choroba hemoroidalna jest dzisiaj najczęściej diagnozowanym schorzeniem proktologicznym wśród osób dorosłych, a szczyt jej zachorowań odnotowuje się pomiędzy 45. a 65. rokiem życia. Szacuje się, że ten wstydliwy problem dotyka od 13 do nawet 52% dorosłych na całym świecie. Oznacza to, że choroba hemoroidalna stanowi poważny problem medyczny i socjoekonomiczny, ponieważ dotyczy milionów ludzi na całym globie ziemskim.

Czym są hemoroidy?

Guzki krwawnicze, inaczej nazywane hemoroidami to skupiska tkanki naczyniowej, mięśni gładkich i tkanki łącznej, które leżą wzdłuż kanału odbytu w trzech kolumnach – lewej bocznej, prawej przedniej i prawej tylnej. Niemniej jednak termin hemoroidy jest często używany w celu scharakteryzowania patologicznego procesu objawowej choroby hemoroidalnej, choć w rzeczywistości są to prawidłowe struktury anatomiczne występujące w kanale odbytu. Warto podkreślić, że chorobę hemoroidalną stwierdza się dopiero w sytuacji, gdy dochodzi do rozwoju procesu zapalnego guzków krwawniczych lub ich ześlizgnięcia się do dołu, co objawia się najczęściej krwawieniem, bólem oraz świądem w okolicy odbytu.

Jakie są główne czynniki ryzyka wystąpienia hemoroidów?

• Starszy wiek,
• Przewlekłe zaparcia,
• Ciąża i poród,
• Połóg (okres okołoporodowy),
• Nadmierne parcie na stolec,
• Zaleganie kału w odbytnicy,
• Częste biegunki,
• Długotrwałe przyjmowanie środków przeczyszczających,
• Nieprawidłowe nawyki żywieniowe (zwłaszcza niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego oraz wody),
• Siedzący tryb życia,
• Intensywne uprawianie niektórych form aktywności ruchowej (w szczególności treningu siłowego),
• Nadmierny wysiłek fizyczny, który jest związany ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów z podłoża).

Należy jednak wspomnieć o tym, że wyniki badania przeprowadzonego w 2015 roku z udziałem ponad 2800 osób wykazały, że dieta ubogobłonnikowa, przedłużający się wysiłek podczas defekacji oraz zaparcia rzeczywiście wiązały się ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się hemoroidów. Podczas gdy biegunka oraz ciąża nie były związane z wystąpieniem tego wstydliwego problemu, a siedzący tryb życia o dziwo wiązał się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju tego schorzenia o 20%. Nie odnotowano również, aby nadwaga i otyłość były powiązane z obecnością hemoroidów.

Jakie są najczęstsze objawy hemoroidów?

• Krwawienia (zazwyczaj w trakcie lub tuż po wypróżnieniu),
• Ból lub dyskomfort w okolicy odbytu,
• Świąd lub podrażnienie w okolicy odbytu,
• Wypadanie guzków krwawniczych.

Warto w tym miejscu dodać, że szacuje się, iż około 40% pacjentów mających hemoroidy nie zgłasza żadnych objawów.

Jakie wyróżnia się stopnie zaawansowania hemoroidów?

I stopień: Guzki krwawnicze nie są widoczne na zewnątrz odbytu i nie wypadają podczas defekacji. Mogą pojawiać się niewielkie krwawienia (np. zauważalne na papierze toaletowym po oddaniu stolca).

II stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt w trakcie wypróżniania, lecz samoistnie się cofają. Krwawienia z okolic odbytu pojawiają się znacznie częściej.

III stopień: Guzki krwawnicze wypadają poza odbyt i nie cofają się samoistnie, dlatego chory musi za każdym razem je ręcznie odprowadzać do kanału odbytu. Pojawiają się regularne krwawienia z okolic odbytu.

IV stopień: Guzki krwawnicze znajdują się stale poza kanałem odbytu i nie ma możliwości ich ręcznego odprowadzenia. Obfite krwawienia z okolic odbytu występują bardzo często.

Jak leczy się hemoroidy o niższym stopniu zaawansowania (stopień I i II)?

• Dieta wysokobłonnikowa,
• Modyfikacja stylu życia,
• Leczenie farmakologiczne (m.in.: miejscowo stosowane glikokortykosteroidy, leki obkurczające naczynia krwionośne lub leki przeciwbólowe).

Jakie są najważniejsze modyfikacje stylu życia w profilaktyce i leczeniu hemoroidów?

• Zwiększenie konsumpcji błonnika pokarmowego w diecie.
• Zwiększenie spożycia niegazowanych i niedosładzanych napojów (zwłaszcza wody).
• Wyraźne ograniczenie konsumpcji alkoholu i innych używek.
• Włączenie regularnych ćwiczeń o lekkiej i umiarkowanej intensywności, które nie powodują wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (m.in.: spacery, joga, nordic walking, trening na orbitreku, taniec, tai-chi, jogging, pływanie, gimnastyka).
• Utrzymywanie prawidłowej higieny okolic odbytu.
• Powstrzymywanie się od silnego parcia na stolec i jednoczesnego czytania w toalecie.
• Unikanie stosowania leków powodujących zaparcia lub biegunki.

Jaka dieta na hemoroidy i zaparcia?

• Regularne spożywanie 4 – 5 posiłków w ciągu dnia, najlepiej w odstępach 3 – 4 godzinnych.
• Konsumowanie różnokolorowych warzyw (świeżych, gotowanych, kiszonych) w ilości co najmniej 500 gram każdego dnia.
• Codziennie włączanie do diety przynajmniej 400 gram świeżych, wielobarwnych owoców.
• Wybieranie gruboziarnistych produktów zbożowych, takich jak m.in.: pieczywo żytnie na naturalnym zakwasie, chleb graham, pumpernikiel, otręby zbożowe, kasza gryczana, kasza jęczmienna wiejska, kasza bulgur, kasza owsiana, płatki owsiane górskie, płatki pszenne pełnoziarniste, płatki żytnie, makaron razowy, ryż brązowy.
• Regularne wprowadzanie do diety mlecznych napojów fermentowanych, np. w postaci naturalnego jogurtu, kefiru lub maślanki (bez dodatku cukru).
• Codzienne spożywanie w umiarkowanych ilościach niesolonych i niesłodzonych orzechów, migdałów, nasion i pestek (m.in.: orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, arachidowe, świeżo mielone siemię lniane, nasiona chia, słonecznika, sezamu, pestki dyni).
• Dodawanie do dań obiadowych i sałatek dobrej jakości olejów roślinnych, w szczególności oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz oleju rzepakowego tłoczonego na zimno.
• Wypijanie przynajmniej 2 litrów niegazowanych płynów w ciągu dnia.
• Ograniczenie podaży słodyczy, wyrobów cukierniczych, słonych przekąsek, żywności typu „fast food” oraz słodzonych napojów gazowanych.
• Wyraźne zmniejszenie spożycia soków i nektarów owocowych.
• Unikanie ostrych przypraw.
• Rezygnacja ze smażonych potraw na rzecz gotowanych w wodzie, na parze lub pieczonych w pergaminie.
• Uważne zjadanie posiłków w spokojnej atmosferze, bez zbędnego pośpiechu i jednoczesnego korzystania z telefonu komórkowego.

Zapamiętaj!

• Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że hemoroidy są ważnym problemem zdrowotnym ze względu na powszechność występowania w dzisiejszych czasach oraz negatywny wpływ na jakość życia chorych.
• Modyfikacja diety i dotychczasowego stylu życia jest kluczowym elementem profilaktyki oraz leczenia pacjentów mających hemoroidy o dowolnym stopniu zaawansowania.
• Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że wysokie spożycie błonnika pokarmowego w diecie pacjentów z hemoroidami przyczynia się do zmniejszenia objawów schorzenia o około 50%, w tym może również chronić przed nawrotem choroby.  

Chciałbyś pozbyć się zaparć i zapobiec pojawieniu się hemoroidów? Skorzystaj z pomocy doświadczonego dietetyka klinicznego i sportowego w gabinecie zlokalizowanym w centrum Krakowa lub online. Umów się na pierwszą konsultację dietetyczną, aby znaleźć dogodne rozwiązanie Twojego problemu. Zapoznaj się z moją ofertą.

ZOBACZ RÓWNIEŻ

Czy dieta fleksitariańska jest zdrowa?

Śródziemnomorska dieta ketogeniczna - co jeść i czego unikać?

Gotowe jadłospisy na hemoroidy i zaparcia (dieta zbilansowana, wegańska i wegetariańska)

Piśmiennictwo:         

1. Alonso-Coello P., Mills E., Heels-Ansdell D., et al.: Fiber for the treatment of hemorrhoids complications: a systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2006 Jan;101(1):181-8.
2. Kołodziejczak M.: Zachowawcze leczenie choroby hemoroidalnej. Medycyna Rodzinna 1/2011:7-11.
3. Peery A.F., Sandler R.S., Galanko J.A., et al.: Risk Factors for Hemorrhoids on Screening Colonoscopy. PLoS One. 2015 Sep 25;10(9):e0139100.
4. Sun Z., Migaly J.: Review of Hemorrhoid Disease: Presentation and Management. Clin Colon Rectal Surg. 2016 Mar;29(1):22-9.
5. Garg P., Singh P.: Adequate dietary fiber supplement and TONE can help avoid surgery in most patients with advanced hemorrhoids. Minerva Gastroenterol Dietol. 2017 Jun;63(2):92-96.
6. Ng K.S., Holzgang M., Young C.: Still a Case of “No Pain, No Gain”? An Updated and Critical Review of the Pathogenesis, Diagnosis, and Management Options for Hemorrhoids in 2020. Ann Coloproctol. 2020 Jun; 36(3): 133–147.
7. Sobrado C.W., de Almeida Obregon C., Sobrado L.F., et al.: The novel BPRST classification for hemorrhoidal disease: A cohort study and an algorithm for treatment. Ann Med Surg (Lond). 2021 Jan; 61: 97–100.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy © 2022. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).