Nie ulega wątpliwości, że regularne włączanie do diety warzyw cebulowych, takich jak czosnek, cebula, szczypiorek, czy por wiąże się z wieloma korzyściami dla zdrowia człowieka [1]. Wyniki dotychczasowych badań wykazały, że częste spożywanie warzyw cebulowych odgrywa ważną rolę w prewencji chorób nowotworowych (m.in.: raka żołądka, przełyku, krtani, jelita grubego oraz prostaty) i kardiometabolicznych, zwłaszcza cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego oraz miażdżycy naczyń krwionośnych. Wydaje się, że czosnek powinien być zalecany wszystkim pacjentom z dyslipidemią, cukrzycą i/lub nadciśnieniem tętniczym.

Jakie właściwości ma czosnek?

Dowody pochodzące z interwencyjnych badań klinicznych sugerują, że regularne spożywanie czosnku przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, polepszenia profilu lipidowego krwi oraz poprawy parametrów gospodarki węglowodanowej, szczególnie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, dyslipidemią i cukrzycą [1 - 4]. Ponadto badania kliniczne dowiodły, że konsumpcja czosnku prowadzi do znacznego zmniejszenia liczby, czasu trwania i nasilenia infekcji górnych dróg oddechowych [3]. Czosnek wykazuje działanie immunomodulujące, mianowicie zwiększa aktywność makrofagów i komórek NK (ang. Natural Killers – NK) oraz stymuluje produkcję limfocytów T i B, jak również zmniejsza stężenie markerów stanu zapalnego, w tym białka C-reaktywnego i TNF-α (ang. tumor necrosis factor α – czynnik martwicy nowotworów typu alfa) we krwi.

Czy czosnek obniża poziom cholesterolu?

Rezultaty kilku przeprowadzonych w ostatnich latach metaanaliz ujawniły, że zarówno czosnek, jak i suplementy czosnkowe mogą powodować umiarkowane obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein frakcji LDL w surowicy krwi, zwłaszcza jeśli są one przyjmowane przez okres co najmniej dwóch miesięcy przez pacjentów z nieznacznie podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego  (> 200 mg/dl lub > 5,5 mmol/l) [1 – 4]. Korzystne zmiany w profilu lipidowym krwi odnotowano również u pacjentów z cukrzycą, u których włączenie do diety czosnku przyczyniło się do zmniejszenia stężeń: cholesterolu całkowitego (- 16,87 mg/dl), złego cholesterolu (- 9,65 mg/dl) i trójglicerydów (- 12,44 mg/dl) oraz zwiększenia poziomu dobrego cholestrolu (3,19 mg/dl) [4]. Na domiar tego, długotrwała konsumpcja czosnku w diecie diabetyków spowodowała obniżenie stężenia glukozy na czczo (- 10,9 mg/dl) oraz wartości hemoglobiny glikowanej (- 0,6 mg/dl).

Czy czosnek jest zdrowy?

Warto podkreślić, że skutki uboczne stosowania czosnku i preparatów czosnkowych były w zasadzie minimalne. Jedna trzecia uczestników badań włączonych do wspomnianych powyżej metaanaliz skarżyła się na charakterystyczny i nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, natomiast 7 % odczuwało łagodne objawy żołądkowo-jelitowe [2, 3]. Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego u niektórych osób wynikają z faktu, że czosnek jest prebiotykiem, zawierającym fruktany i oligosacharydy, które selektywnie stymulują rozwój pożądanej flory bakteryjnej człowieka. Jednakże należą także do grupy FODMAP, czyli krótkołańcuchowych węglowodanów charakteryzujących się ograniczoną lub wręcz marginalną absorpcją w jelicie cienkim, natomiast intensywną fermentacją bakteryjną do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Czy jeść czosnek?

W świetle aktualnych dowodów naukowych, częste spożywanie czosnku i innych warzyw cebulowych może korzystnie wpływać na zdrowie kardiometaboliczne człowieka [1 – 4]. Po pierwsze, istnieją spójne dowody na to, że czosnek i preparaty czosnkowe mogą obniżać ciśnienie tętnicze krwi u osób ze zdiagnozowanym nadciśnieniem tętniczym. Po drugie, istnieją silne dowody, że czosnek zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego we krwi, zwłaszcza gdy jest on nieznacznie podwyższony. Po trzecie, czosnek wykazuje kilka właściwości wzmacniających odporność organizmu, które bezpośrednio i pośrednio pozytywnie wpływają na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Warto tym samym codziennie spożywać czosnek zarówno w postaci surowej (1 – 2 duże, drobno posiekane lub rozgniecione ząbki), jak i ewentualnie wysokiej jakości suplementu czosnkowego. Należy pamiętać, że komercyjny preparat powinien zawierać dzienną dawkę równą 6 – 10 mg alliiny, która odpowiada 3 – 5 mg allicyny, zazwyczaj zawartej w jednym lub dwóch ząbkach czosnku.

Piśmiennictwo:         

1. Wan Q., Li N., Du L., Zhao R., Yi M., Xu Q., et al.: Allium vegetable consumption and health: An umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. Food Sci Nutr. 2019 Jul 10;7(8):2451-2470.
2. Ried K., Toben C., Fakler P.: Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis. Nutr Rev. 2013 May;71(5):282-99.
3. Ried K.: Garlic Lowers Blood Pressure in Hypertensive Individuals, Regulates Serum Cholesterol, and Stimulates Immunity: An Updated Meta-analysis and Review. J Nutr. 2016 Feb;146(2):389S-396S.
4. Shabani E., Sayemiri K., Mohammadpour M.: The effect of garlic on lipid profile and glucose parameters in diabetic patients: A systematic review and meta-analysis. Prim Care Diabetes. 2019 Feb;13(1):28-42.

Potrzebujesz pomocy doświadczonego dietetyka w celu obniżenia poziomu cholesterolu? Nie wahaj się skorzystać z mojego wsparcia. Zaufaj doświadczonemu specjaliście, który pomógł dotychczas setkom podopiecznych wypracować prawidłowe nawyki żywieniowe i poprawić stan zdrowia oraz wygląd sylwetki. Koniecznie zapoznaj się z moją ofertą współpracy.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny © 2021. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

Wizytę błyskawicznie umówisz kontaktując się przez adres e-mail: kontakt@mateuszdurbas.pl