Stosowanie pasty do zębów z fluorem podobnie jak szczepionek ochronnych spotyka się dzisiaj z dużą niechęcią ze strony dużej grupy ludzi. Czytamy szczególnie w internecie wiele negatywnych opinii na temat fluoru, np. fluor to trucizna , która niszczy mózg; fluor to cichy zabójca, czy toksyna. Takie informacje wzbudzają niepokój. Wiele ludzi odczuwa zakłopotanie i coraz częściej zaczyna się zastanawiać czy używać pasty z fluorem, czy korzystać z fluoryzacji w szkole. Co mówią na ten temat rzetelne źródła wiedzy?
Stosowanie fluoru, ze względu na jego wysoką cytotoksyczność i małą różnicę między dawką toksyczną i dawką leczniczą, wymaga bardzo rozważnego postępowania. Nieprzestrzeganie zasad profilaktyki fluorkowej jest czynnikiem ryzyka zatruć ostrych i przewlekłych. W oparciu o przegląd aktualnego piśmiennictwa dotyczącego skuteczności i bezpieczeństwa stosowania fluoru oraz opierając się na stanowisku polskich ekspertów dochodzimy do wniosku, że stosując się do zaleceń można bezpiecznie stosować profilaktykę fluorkowa u osób w wieku rozwojowym. Przede wszystkim należy stosować fluor egzogennie! Stosowanie endogenne fluoru, przed wyrznięciem się zębów, nie zmniejsza w istotny sposób ryzyka rozwoju choroby próchnicowej, natomiast jego nadmierna podaż może być przyczyną fluorozy zębów. Najlepszy efekt przeciwpróchnicowy uzyskamy stosując go miejscowo, systematycznie i w niewielkich dawkach. Należy ograniczać ilość pasty nakładanej na szczoteczkę i pamiętać, że do ósmego roku życia dzieci powinny używać pasty z fluorem pod kontrolą rodziców. Płukanki, żele i pianki z fluorem mogą być stosowane dopiero po ukończeniu szóstego roku życia. Warto pamiętać, że istotne jest stężenie fluoru w używanej paście, a nie jej ilość. Zalecane jest stosowanie pasty zawierającej co najmniej 1000 ppmF. Dzieci powyżej szóstego roku życia, podobnie jak młodzież i dorośli, powinny stosować pasty zawierające 1450ppmF. Pasty z większą zawartością mogą być używane u osób z wysokim ryzykiem próchnicy u osób powyżej szesnastego roku życia po uprzedniej konsultacji ze stomatologiem. Jak widać skuteczność profilaktyki fluorkowej w zapobieganiu próchnicy jest bezsprzeczna ale należy pamiętać o przestrzeganiu zaleceń. Koniecznie warto podkreślić, że brak jest naukowych dowodów odnośnie wpływu kariostatycznych dawek fluoru na wzrost zachorowań na osteosarkomę, wzrostu symptomów neurotoksyczności i obniżenia ilorazu inteligencji (IQ), chorób tarczycy oraz oddziaływania na zdolność rozrodczą
Podsumowując fluor odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowych zębów i w zapobieganiu próchnicy, m.in. ze względu na zmniejszenie rozpuszczalności szkliwa, obniżenie produkcji kwasu przez bakterie i stymulację remineralizacji. Dodatkowa suplementacja nie jest konieczna i należy unikać nadmiernej endogennej ekspozycji na fluor (np. w postaci doustnych preparatów fluoru). Najkorzystniejszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest stosowanie pasty do zębów z fluorem. Podstawową metodą zapobiegania próchnicy, zalecaną wszystkim bez względu na wiek, jest dwukrotne w ciągu dnia szczotkowanie zębów pastą z fluorem (po oczyszczeniu zębów nie należy płukać jamy ustnej wodą lecz wypluwać nadmiar pasty), skuteczne usuwanie płytki nazębnej i kariostatyczne nawyki żywieniowe (unikanie cukrów prostych, słodkich napojów i soków owocowych oraz przetworzonej żywności).
Piśmiennictwo:
1. Adamowicz-Klepalska B., Borysewicz-Lewicka M., Dobrzańska A. i wsp.: Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej u dzieci i młodzieży. Niezależny Panel Ekspertów. J. Stomat., 2013; 66: 428-453.
2. European Academy of Paediatric Dentistry: Guidelines on the use of fluoride in children: an EAPD policy document. Eur. Arch. Paediatr. Dent., 2009; 10: 129-135.
3. Carey CM.: Focus on fluorides: update on the use of fluoride for the prevention of dental caries. J Evid Based Dent Pract. 2014 Jun;14 Suppl:95-102.
4. Olczak-Kowalczyk D., Jurczak A.: Fakty i mity o fluorze. Gazeta Lekarska nr 2/2017.
5. Olczak-Kowalczyk D., Borysewicz-Lewicka M., Adamowicz-Klepalska B. i wsp.: Stanowisko polskich Ekspertów dotyczące indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży. Nowa Stomatologia 1/2016, s. 47-73.
6. European Commision. Directorate-Deneral for Health & Consumers. Scientific Committee on Health and Environmental Risks SCHER: Critical review of any new evidence on the hazard profile, health effects, and human exposure to fluoride and the fluoridating agents of drinking water. SCHER 16.05.2011.
