Jednym z czterech głównych składników całkowitego dziennego zużycia energii, obok podstawowej przemiany materii, efektu termicznego pożywienia i termogenezy powiązanej z zaplanowanym wysiłkiem fizycznym (np. godzina treningu siłowego 3 - 4 razy w tygodniu), jest termogeneza niewynikająca z ćwiczeń (z ang. Non-Exercise Activity Thermogenesis, w skrócie NEAT) [1, 2]. NEAT obejmuje krótkie okresy spontanicznej aktywności fizycznej w ciągu dnia niezwiązane z wykonywaniem zaplanowanych określonych ćwiczeń fizycznych, m.in.: wchodzenie i schodzenie po schodach, mówienie, pisanie, śpiewanie, gestykulowanie, wiercenie, przeciąganie się, zmiany postawy, spontaniczne skurcze mięśni, przebywanie w pozycji stojącej, zabawa z dzieckiem, zabawa ze zwierzętami, spacer z wózkiem dziecięcym, spacery z psem, robienie zakupów, przemieszczanie się po domu lub po biurze, przenoszenie przedmiotów, majsterkowanie, sprzątanie oraz różnego rodzaju prace domowe takie jak prasowanie, zmywanie naczyń kuchennych czy chociażby wieszanie prania.

NEAT - niedoceniany element całodobowego wydatku energetycznego

Szacuje się, że wydatki energetyczne organizmu związane z termogenezą niewynikającą z ćwiczeń wynoszą przeciętnie 15 % całkowitego dziennego zużycia energii i mogą się znacząco różnić pomiędzy poszczególnymi osobami ze względu na zasadnicze indywidualne zróżnicowanie w zakresie posiadanego temperamentu, zapotrzebowania na stymulację i bodźce zewnętrzne oraz wykonywanych na co dzień obowiązków zawodowych, domowych i opiekuńczych, a także sposobu spędzania wolnego czasu [2, 3]. Co ciekawe, NEAT wydaje się być wciąż niedocenianym komponentem całodobowego wydatku energetycznego, albowiem zdecydowana większość osób zazwyczaj nie bierze go pod uwagę podczas procesu kształtowania sylwetki i koncentruje się wyłącznie na energii zużywanej przez organizm podczas zaplanowanych ćwiczeń fizycznych. Tymczasem termogeneza niewynikająca z zorganizowanych i ustrukturyzowanych ćwiczeń następuje zazwyczaj przy niskim lub umiarkowanym zużyciu energii, lecz przez minuty do nawet godzin w ciągu określonego dnia, co decyduje o tym, że może mieć ona znaczący wpływ na tempo przemiany materii i w rezultacie stymulować większe wydatkowanie energii w miarę upływu czasu.

Ile kalorii przeciętnie spalamy w wyniku spontanicznej aktywności fizycznej?

Wysokowydajne codzienne spontaniczne ruchy zaliczane do NEAT mogą skutkować nawet dodatkowymi 2000 kcal wydatków energetycznych w ciągu całej doby i tym samym przekroczyć wartość podstawowej przemiany materii, w zależności od masy ciała i poziomu aktywności ruchowej, dlatego właśnie wdrażanie NEAT zarówno w czasie wolnym, jak i trakcie zajęć zawodowych może być niezbędne do utrzymania ujemnego bilansu energetycznego, koniecznego do redukcji zapasowej tkanki tłuszczowej [3]. Warto również podkreślić, iż zmniejszenie NEAT może nastąpić w wyniku interwencji dietetycznej i/lub treningowej, mającej na celu ubytek masy ciała poprzez wprowadzenie wyraźnego deficytu energetycznego, co może w dużej mierze zależeć od poziomu zapasów energii wykorzystywanych, zwłaszcza w sytuacji, gdy dochodzi do znaczącej redukcji masy ciała, bowiem organizm dąży do zaoszczędzenia maksymalnej ilości energii, aby przetrwać [4]. Ośrodkiem ściśle kontrolującym termogenezę niewynikającą z zaplanowanych ćwiczeń fizycznych jest podwzgórze, jednakże w regulację równowagi energetycznej organizmu człowieka zaangażowanych jest wiele neuropeptydów, w tym grelina, neuromedyna U, białko Agouti oraz oreksyna, której obniżone stężenie i/lub zaburzona odpowiedź na ten peptyd jest powszechnie odnotowywana u osób otyłych [3, 5]. Wpływ uwarunkowań genetycznych w tej materii można zaobserwować szczególnie w sytuacji osób o zróżnicowanym typie sylwetki, bowiem u ektomorfików zwiększenie podaży energii na ogół przyczynia się do znacznego zwiększenia NEAT i tym samym utrudnia wzrost masy ciała, natomiast ograniczenie podaży kalorii prowadzi do spadku NEAT, zwłaszcza najbardziej charakterystycznego dla osób o endomorficznej budowie ciała, co nierzadko właśnie komplikuje u nich proces redukcji tkanki tłuszczowej.

Piśmiennictwo:                                                                                                                   

1. Trexler E.T., Smith-Ryan A.E., Norton L.E.: Metabolic adaptation to weight loss: implications for the athlete. J Int Soc Sports Nutr. 2014 Feb 27;11(1):7. doi: 10.1186/1550-2783-11-7.
2. Chung N., Park M.Y., Kim J., Park H.Y., Hwang H., Lee C.H., et al.: Non-exercise activity thermogenesis (NEAT): a component of total daily energy expenditure. J Exerc Nutrition Biochem. 2018 Jun 30;22(2):23-30. doi: 10.20463/jenb.2018.0013.
3. Villablanca P.A., Alegria J.R., Mookadam F., Holmes D.R. Jr., Wright R.S., Levine J.A.: Nonexercise activity thermogenesis in obesity management. Mayo Clin Proc. 2015 Apr;90(4):509-19. doi: 10.1016/j.mayocp.2015.02.001.
4. Silva A.M., Júdice P.B., Carraça E.V., King N., Teixeira P.J., Sardinha L.B.: What is the effect of diet and/or exercise interventions on behavioural compensation in non-exercise physical activity and related energy expenditure of free-living adults? A systematic review. Br J Nutr. 2018 Jun;119(12):1327-1345. doi: 10.1017/S000711451800096X.
5. Kotz C.M., Teske J.A., Billington C.J.: Neuroregulation of nonexercise activity thermogenesis and obesity resistance. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2008 Mar;294(3):R699-710. doi: 10.1152/ajpregu.00095.2007.

Źródło fotografii: pixabay.com

Szukasz wsparcia doświadczonego dietetyka klinicznego i/lub sportowego pracującego odpowiedzialnie w oparciu o sprawdzone i rzeczywiście dowiedzione naukowo metody? Koniecznie zapoznaj się z moją ofertą współpracy.

Wizytę błyskawicznie umówisz dzwoniąc pod numer telefonu 604188836 lub kontaktując się przez adres e-mail: kontakt@mateuszdurbas.pl