W dobie, kiedy posiłki oszukane stały się modne, powszechnie akceptowane w środowisku pasjonatów atrakcyjnej sylwetki i jednocześnie ochoczo popularyzowane w środkach masowego przekazu, można znaleźć opinie sugerujące, iż „cheat meal” nasila efekt termiczny pożywienia, co wpływa na wzrost wydatków energetycznych, a co za tym idzie może sprzyjać redukcji tkanki tłuszczowej, czy pożądanej rekompozycji ciała.

Czym jest termogeneza poposiłkowa?

Rzeczywiście, dzienny wydatek energetyczny składa się z trzech elementów, mianowicie podstawowej przemiany materii, termogenezy indukowanej dietą i kosztu energii wynikającego z podejmowanej aktywności fizycznej, w tym również spontanicznej aktywności ruchowej niewynikającej z ćwiczeń (NEAT) [1]. Termogeneza poposiłkowa jest niewątpliwie najmniejszym komponentem dziennego wydatku energetycznego, a pod tym pojęciem rozumie się niewielki wzrost tempa przemiany materii po każdym spożytym posiłku, który związany jest z wchłanianiem, przetwarzaniem, magazynowaniem lub wykorzystywaniem składników pokarmowych pochodzących ze zjedzonej żywności. Zaobserwowano, że efekt termiczny pożywienia w normokalorycznej, zbilansowanej diecie mieszanej z dominacją węglowodanów na ogół stanowi 5 – 15 % dobowej podaży energii i potrafi się utrzymywać nawet do 6 godzin po spożytym posiłku u większości osób [1, 2]. Warto podkreślić, że wyjątkowo wysoką wartością termogenezy poposiłkowej charakteryzują się białka, aż 20 – 30 % energii z nich dostarczanej jest wykorzystywane na cele energetyczne związane z procesem ich przetwarzania i wykorzystywania w organizmie, natomiast wyraźnie niższy efekt termiczny pożywienia w porównaniu do białek wykazują węglowodany, 5 – 10 % energii dostarczonej i tłuszcze, jedynie 0 – 3 % energii dostarczonej [1]. Mając na uwadze przedstawione dane, należy zaznaczyć, że odpowiednia podaż białka w diecie odgrywa kluczową rolę w regulacji masy ciała poprzez sytość związaną z efektem termicznym pożywienia. Ponadto, wysoką wartość termogenezy poposiłkowej, analogicznie do białek posiada również alkohol, mianowicie od 10 do nawet 30 % spożytej energii.

Cheat meal a efekt termiczny pożywienia 

W jednym z przeprowadzonych dotychczas badań naukowych w tej materii odnotowano, że termogeneza poposiłkowa może być wyraźnie wyższa w przypadku posiłków opartych na produktach żywnościowych o niskim stopniu przetworzenia (w przytoczonym badaniu zastosowano wieloziarniste pieczywo i ser cheddar), aniżeli w sytuacji spożycia posiłków bazujących na produktach o wysokim stopniu przetworzenia (w przytoczonym badaniu zastosowano biały chleb i przetworzony ser) [3]. Wyniki wspomnianego eksperymentu wykazały, że efekt termiczny pożywienia w przypadku posiłku opartego na żywności o niskim stopniu przetworzenia był prawie dwukrotnie wyższy niż w przypadku posiłku opartego na żywności o wysokim stopniu przetworzenia (137 ± 14,1 kcal, 19,9 % energii dostarczonej vs. 73,1 ± 10,2 kcal, 10,7 % energii dostarczonej), co zdecydowanie nie wspiera powszechnie powtarzanego twierdzenia, iż oszukane posiłki mogą charakteryzować się wyjątkowo znaczącym wpływem na termogenezę poposiłkową. Pomimo, iż faktem jest, że wraz ze wzrostem wartości energetycznej spożywanych potraw wzrasta efekt termiczny pożywienia to jednak brakuje na ten moment przekonywujących dowodów na to, aby móc spodziewać się nadzwyczajnie silnej termogenezy poposiłkowej w przypadku strategii bazującej na regularnym wykorzystaniu oszukanych posiłków, nawet mając na uwadze to, że będą one naturalnie charakteryzowały się wyższą kalorycznością, aniżeli posiłki zwyczajowo uznawane za zdrowe i dietetyczne. Co więcej, nie należy również sądzić, że okresowe spożywanie posiłków oszukanych przyczyni się do istotnego zwiększenia całkowitego dziennego wydatkowania energetycznego organizmu ze względu na to, iż w rzeczywistości efekt termiczny pożywienia stanowi najmniejszy komponent dziennego wydatku energetycznego w odniesieniu do podstawowej przemiany materii, czy aktywności ruchowej związanej z ćwiczeniami i spontanicznej aktywności niewynikającej z ćwiczeń (NEAT).

Piśmiennictwo:                                                                                                                   

1. Westerterp K.R.: Diet induced thermogenesis. Nutr Metab (Lond). 2004 Aug 18;1(1):5. doi: 10.1186/1743-7075-1-5.
2. Reed G.W., Hill J.O.: Measuring the thermic effect of food. Am J Clin Nutr. 1996 Feb;63(2):164-9. doi: 10.1093/ajcn/63.2.164.
3. Barr S.B., Wright J.C.: Postprandial energy expenditure in whole-food and processed-food meals: implications for daily energy expenditure. Food Nutr Res. 2010 Jul 2;54. doi: 10.3402/fnr.v54i0.5144.

Źródło fotografii: pixabay.com

Szukasz wsparcia doświadczonego dietetyka klinicznego i/lub sportowego pracującego odpowiedzialnie w oparciu o sprawdzone i rzeczywiście dowiedzione naukowo metody? Koniecznie zapoznaj się z moją ofertą współpracy.