Z całą pewnością cukrzyca typu 2 obok otyłości jest w chwili obecnej jednym z najważniejszych problemów zdrowia publicznego na całym świecie. Według szacunków Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (ang. International Diabetes Fedaration – IDF) do 2040 roku jedna na dziesięć osób dorosłych będzie chorować na cukrzycę typu 2. Interesujący wydaje się natomiast fakt, iż zastosowanie odpowiedniej interwencji żywieniowej na wczesnym etapie życia może zmniejszyć częstość występowania cukrzycy typu 2 aż o ponad 70 %, a co za tym idzie obniżyć również rozwój powikłań sercowo-naczyniowych.

Ile posiłków w ciągu dnia będzie dobrym rozwiązaniem dla osób z insulinoopornością? 

Rekomendowana dzienna ilość spożywanych posiłków w diecie osób z insulinoopornością wydaje się być wciąż tematem w pewnym stopniu kontrowersyjnym wśród dietetyków i entuzjastów zdrowego stylu życia, podejmujących na co dzień współpracę z osobami cierpiącymi z powodu rozmaitych dolegliwości zdrowotnych. Stosunkowo często można spotkać się z przekonaniem, iż osoby z upośledzoną tolerancją glukozy powinny zjadać maksymalnie 3 posiłki w ciągu doby, ponieważ pozwoli im to utrzymać stężenie insuliny w surowicy krwi na prawidłowym poziomie, co według zwolenników takiego rozwiązania nie byłoby możliwe w sytuacji konsumpcji większej ilości posiłków w trakcie dnia. Co ciekawe, również w fachowej literaturze istnieją zarówno doniesienia sugerujące, że częstsze posiłki zwiększają przyrost masy ciała wskutek nadmiernego gromadzenia się zapasów tkanki tłuszczowej, a tym samym nasilenia zjawiska hiperglikemii, hiperinsulinemii, stężenia lipidów we krwi, apetytu,  jak również te badania, które wspierają  ideę, że większa ilość zjadanych posiłków w ciągu dnia może prowadzić do utraty masy ciała oraz normalizacji wskaźników kontroli glikemii, takich jak poposiłkowe stężenie glukozy i insuliny w osoczu oraz poziom lipidów we krwi. Ponadto, dobrze wiadomo, że doustne środki przeciwcukrzycowe przyjmowane przez liczną grupę pacjentów z insulinoopornością, a także cukrzycą typu 2 mają wpływ na masę ciała oraz metabolizm glukozy i lipidów, dlatego tym bardziej trudno jest ustalić czy korzystne efekty w postaci utraty masy ciała wynikają przede wszystkim z przyjmowania leków, deficytu energetycznego diety czy częstotliwości spożywania posiłków w ciągu dnia. Warto dlatego podkreślić, że jeszcze do niedawna żadne długoterminowe badanie kliniczne nie oceniało wpływu częstotliwości konsumpcji posiłków bez wyraźnego ograniczenia kalorycznego na wskaźniki kontroli glikemicznej u osób z insulinoopornością i/lub nieleczoną farmakologicznie cukrzycą typu 2.

3 czy 6 posiłków dla osób z upośledzoną tolerancją glukozy?

W czerwcu 2018 roku w czasopiśmie Diabetes & Metabolism ukazała się interesująca praca naukowa, której celem była ocena i porównanie wpływu częstotliwości konsumpcji posiłków w ciągu dnia (zastosowano 6 mniejszych, bądź 3 obfite) na kontrolę glikemii i uczucie sytości u osób z upośledzoną tolerancją glukozy lub jawną nieleczoną wcześniej farmakologicznie cukrzycą typu 2 przy całkowitej dziennej podaży energii zgodnej z zapotrzebowaniem (dieta eukaloryczna, mająca na celu utrzymanie istniejącej masy ciała). W związku z tym, iż badanie przeprowadzono z randomizacją w układzie naprzemiennym (ang. cross-over study) w przypadku każdego z uczestników badania zweryfikowano dokładnie jakie efekty przynosi przestrzeganie przez 12-tygodni diety realizującej zapotrzebowanie energetyczne przy 3 oraz 6 spożywanych posiłkach w ciągu dnia. Autorzy badania ustalili następujące proporcje makroskładników w stosowanych dietach: 20 % udziału energii pochodziło z białek, 45 % z węglowodanów, a 35 % energii z tłuszczów. W grupie osób we wczesnym stanie przedcukrzycowym zaobserwowano, że 3-miesięczne przestrzeganie izoenergetycznego programu żywieniowego opartego na 6 posiłkach przyczyniło się do bardziej znaczącego zmniejszenia stężenia insuliny w 30 minucie doustnego testu obciążenia glukozą, natomiast obniżenie poziomu insuliny w 60 minucie testu okazało się istotne wyłącznie przy spożyciu owych 6 posiłków w ciągu dnia. Z kolei w przypadku uczestników badania w zaawansowanym stanie przedcukrzycowym realizujących wytyczne diety zgodnej z zapotrzebowaniem energetycznym przy 6 posiłkach w ciągu dnia, odnotowano bardziej wyraźne zmniejszenie szczytowego stężenia glukozy podczas doustnego testu obciążenia glukozą. Ostatnia grupa badanych, świeżo zdiagnozowanych i dotychczas nieleczonych farmakologicznie chorych z cukrzycą typu 2, po 12-tygodniowej interwencji z zachowaniem 6 posiłków w ciągu dnia odniosła korzyści w postaci bardziej istotnego obniżenia stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz poziomu glukozy w 60, 90 i 120 minucie doustnego testu obciążenia glukozą. Ponadto stwierdzono, że stosowanie diety eukalorycznej opartej na 6 posiłkach w ciągu dnia w większym stopniu przyczyniło się do zmniejszenia uczucia głodu i chęci jedzenia wśród uczestników badania, natomiast konsumpcja zarówno 6, jak i 3 posiłków w trakcie doby okazała się mieć identyczny wpływ na wskaźnik insulinooporności HOMA-IR oraz parametry lipidowe krwi.

Co zatem wiemy w chwili obecnej?

Rezultaty przytoczonego w niniejszym artykule badania zdecydowanie nie wspierają przekonania, że ograniczenie liczby spożywanych posiłków do maksymalnie 3 na dobę jest korzystnym posunięciem dla osób z upośledzoną tolerancją glukozy i jawną nieleczoną dotychczas farmakologicznie cukrzycą typu 2 w przypadku podaży energii zgodnej z całkowitym dziennym zapotrzebowaniem energetycznym. Na dzień dzisiejszy w fachowej literaturze naukowej brakuje silnych dowodów potwierdzających, że interwencja polegająca na zmniejszeniu całkowitej liczby zjadanych posiłków do 3 na dzień stanowi pomocne rozwiązanie, gdy celem jest poprawa kontroli glikemii.

Piśmiennictwo:

1. Papakonstantinou E., Kontogianni M.D., Mitrou P.G., et al.: Effects of 6 vs 3 eucaloric meal patterns on glycaemic control and satiety in people with impaired glucose tolerance or overt type 2 diabetes: A randomized trial. Diabetes Metab. 2018 Jun;44(3):226-234.

Potrzebujesz pomocy doświadczonego dietetyka w pracy nad zdrową i satysfakcjonującą sylwetką? Nie wahaj się skorzystać z mojego wsparcia. Zaufaj doświadczonemu specjaliście, który pomógł dotychczas setkom podopiecznych wypracować prawidłowe nawyki żywieniowe i poprawić stan zdrowia oraz wygląd sylwetki. Koniecznie zapoznaj się z moją ofertą współpracy.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny © 2021. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

Wizytę błyskawicznie umówisz kontaktując się przez adres e-mail: kontakt@mateuszdurbas.pl