Co warto wiedzieć na temat substancji słodzących pochodzenia naturalnego?

Bez cienia wątpliwości, najbardziej pożądanym ze wszystkich smaków jest słodki smak, który wyraźnie wpływa na nasze zmysły i często decyduje o tym, czy zaakceptujemy, czy też odrzucimy daną potrawę lub określony produkt żywnościowy. Ponadto, ludzie stosunkowo często utożsamiają słodki smak z poczuciem bezpieczeństwa, beztroski, miłości, ukojenia oraz czymś energetyzującym i mocnym. Wiele osób wciąż kojarzy słodki smak głównie z sacharozą, znajdującą się w tradycyjnym cukrze stołowym, chociaż jest wiele substancji słodzących zarówno naturalnych, jak i sztucznych, które dodawane są przez producentów do oferowanej żywności w celu poprawy ich finalnej smakowitości. Środki słodzące mogą być między innymi klasyfikowane ze względu na ich pochodzenie, bowiem wyróżnia się naturalne i sztuczne substancje słodzące. Ta pierwsza grupa, której poświęcona jest treść niniejszego artykułu obejmują węglowodany (glukoza, fruktoza, sukroza, maltoza, laktoza), alkohole cukrowe (erytrytol, ksylitol, mannitol, sorbitol, maltitol, laktitol), stewię i taumatynę.

 

Alkohole cukrowe

Alkohole wielowodorotlenowe znane również jako poliole, polialkohole lub alkohole cukrowe są łatwo przyswajalnymi węglowodanami, które naturalnie występują w owocach, warzywach oraz grzybach. Słodkość polioli waha się w przedziale od 25 do 100 % w porównaniu z tradycyjnym cukrem stołowym, co sprawia, że w produktach spożywczych są one często stosowane w połączeniu z innymi substancjami słodzącymi, aby uzyskać pożądany smak i optymalny poziom słodkości. Związki te mają o blisko połowę niższą wartość energetyczną niż cukry i dostarczają tylko 2,4 kcal z 1 g, co wynika z niekompletnego trawienia w ludzkim przewodzie pokarmowym oraz procesów fermentacyjnych, które prowadzą do powstania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Indeks glikemiczny alkoholi cukrowych jest znacznie mniejszy, aniżeli cukrów, dlatego są one często zalecane jako alternatywa dla popularnej sacharozy i fruktozy u diabetyków oraz osób z upośledzoną tolerancją glukozy, zważywszy na fakt, iż nie powodują nagłego wzrostu stężenia glukozy oraz insuliny w surowicy krwi po spożyciu. Co więcej, okazuje się, że poliole mogą być stosowane jako środek o działaniu przeciwpróchniczym (profilaktyka próchnicy zębów) zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, bowiem alkohole cukrowe w porównaniu chociażby z sacharozą, nie ulegają fermentacji w jamie ustnej, a tym samym zęby nie są narażone na działanie kwasów uszkadzających szkliwo. Istnieją również doniesienia, które wskazują, że maltitol może przyczyniać się do zwiększenia liczby bifidobakterii w przewodzie pokarmowym u zdrowych osobników i wywierać korzystne działanie prebiotyczne, ograniczając jednocześnie liczbę patogennych drobnoustrojów. Warto na końcu podkreślić, że przyjmowanie zbyt wysokich ilości polioli skutkuje wystąpieniem nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, które mogą obejmować biegunkę, wzdęcia, gazy, bóle brzucha, uczucie przelewania i dyskomfortu jamy brzusznej, dlatego też nie zaleca się stosowania alkoholi cukrowych u osób z rozmaitymi schorzeniami przewodu pokarmowego, takimi jak choćby zespół jelita nadwrażliwego, SIBO, czy nieswoiste choroby zapalne jelit. Ponadto, u osób z wyjątkowo wrażliwym przewodem pokarmowym, już nawet niewielkie ilości alkoholi wielowodorotlenowych mogą wywoływać wspomniane objawy, stąd warto zachować ostrożność i zweryfikować indywidualną tolerancję na owe substancje słodzące pochodzenia naturalnego.

 

Stewia

Stewia to bezkaloryczna naturalna substancja słodząca, stanowiąca kolejną alternatywę dla tradycyjnego i wciąż powszechnie używanego białego cukru, która pochodzi z obszarów Paragwaju oraz Brazylii. Uważa się, że stewia jest od 200 do nawet 300 razy słodsza niż sacharoza, a jej słodki smak zawdzięczany przede wszystkim obecności w jej liściach słodkich glikozydów. Glikozydy stewiolowe są powszechnie stosowane jako substancje słodzące w herbatach, lekach, żywności i napojach w wielu krajach na całym świecie, m.in.: Japonii, Chinach, Korei, Rosji, Paragwaju, Argentynie, Indonezji, Malezji, Australii, Nowej Zelandii i Ameryce Południowej. Omawiana roślina oprócz słodkich glikozydów, jest bogata w liczne związki, które posiadają udowodnione właściwości prozdrowotne, mianowicie: błonnik pokarmowy, składniki mineralne oraz substancje charakteryzujące się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym. W dotychczas przeprowadzonych badaniach klinicznych stwierdzono, że glikozydy stewiolowe wykazują właściwości antyhiperglikemiczne, insulinotropowe, glukagonostatyczne i przeciwnadciśnieniowe, tym samym stewia może mieć korzystny wpływ zarówno na profilaktykę, jak i wspomaganie leczenia nadciśnienia tętniczego, jak również schorzeń związanych z zaburzonym funkcjonowaniem gospodarki węglowodanowej organizmu (insulinooporność, cukrzyca).  Ponadto, dostępna fachowa literatura sugeruje, że substancje bioaktywne zawarte w stewii wykazują również działanie antybakteryjne, immunostymulujące i przeciwnowotworowe. Niewątpliwie, biorąc pod uwagę niską kaloryczność suszonych liści stewii (2,7 kcal/1 g) może być ona z powodzeniem stosowana jako substancja słodząca przez osoby zmagające się z nadwagą lub otyłością oraz chorobami często współwystępującymi z nimi (cukrzyca typu 2, insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, etc.). Warto zaznaczyć, że prowadzone w ostatnich latach badania nad toksycznością stewii dostarczają dowodów, że jest ona w pełni bezpieczna i nie wykazuje działania genotoksycznego, ani mutagennego, co tylko podkreśla możliwość jej szerokiego wykorzystania w dietoterapii. Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (z ang. w skrócie JECFA) uznał, że glikozydy stewiolowe są bezpieczne do spożycia przez ludzi jako składnik żywności w ilości do 4 mg na kg całkowitej masy ciała na dobę.

 

Piśmiennictwo:

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26400114
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29132732
  3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6363527/
  4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28378852
  5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5872756/
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3198517/
  7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5093271/
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24915309
  9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29982648
  10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4890837/
  11. http://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2015/Bromatologia%201_2015%20s%20011-018.pdf
  12. http://www.czytelniamedyczna.pl/2526,naturalne-srodki-slodzace-w-swietle-dopuszczalnosci-ich-spozycia-w-polsce-i-kraj.html
  13. http://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2015/Bromatologia%201_2015%20s%20001-010(1).pdf

 

Źródło fotografii: pixabay.com

 

Szukasz wsparcia doświadczonego dietetyka klinicznego i/lub sportowego pracującego odpowiedzialnie w oparciu o sprawdzone i rzeczywiście dowiedzione naukowo metody? Koniecznie zapoznaj się z moją ofertą współpracy.

powrót do listy

Partnerzy